Tomasz Cieślak - "W nietypowym rytmie"
recenzja zamieszczona w numerze 7-8/2010 magazynu kulturalnego "Kalejdoskop":

"Światło powrotne to najnowszy, trzeci tom wierszy młodego częstochowianina, Marcina Zegadły (ur. 1977), związanego z naszym miastem poprzez studia prawnicze w UŁ oraz debiut: zbiór poetycki Monotonne rewolucje (Stowarzyszenie Literackie im. K. K. Baczyńskiego, Łódź 2003). To jednocześnie jedenasta już pozycja wydana nakładem łódzkiej „Kwadratury”, która staje się znaczącym ośrodkiem propagowania młodej liryki w Polsce.
Wiersze Zegadły, jakie dotąd znaliśmy z publikacji książkowych i w czasopismach, można było bez trudu wpisać w szeroki nurt liryki pozostającej pod urokiem codzienności, idiomu potocznego; były to utwory o charakterze zmetaforyzowanych zapisków. Aż chce się dopowiedzieć: wiersze, jakich wiele. Tym razem poeta zaskakuje nie tylko zmianą poetyki – na bardziej subtelną, skupioną, świadomą mocy słowa i obrazu, ale też (może przede wszystkim?) tematyką. Odważną, bo dość odległą od powszechnie praktykowanej mody, nazwijmy to – pobrulionowej, sięgającą do najgłębszych pokładów kultury, które – jak można by sądzić – zostały już jakoś ograne. Nieprawda, tom Zegadły, rozpisany na trzy części: Imię Ojca, Rodowody i Księga Imion, jest niezwykle precyzyjnie wysnutą opowieścią o dojrzałości, o przemianie młodzieńca w mężczyznę, o odnalezieniu się w świecie poprzez określenie na nowo relacji z najbliższymi. Pierwsza część tomu to – posłużmy się tytułami dwu wierszy – próba wyjścia i próba równowagi. Kapitalnie, przejmująco opowiedziana historia dochodzenia do tożsamości, do wewnętrznej integralności poprzez konieczne odcięcie pępowiny, zbudowanie nowej, niedziecięcej relacji z rodzinnym domem. Zegadło kreuje obraz – jak to nazwać? – „śmierci wzajemnej”? (w jego symbolicznym, rzecz jasna, wymiarze). Syn, raczej synek jeszcze, ciągle mały synek – umiera dla ojca, ojciec zaś – dla syna. To nie rodzi wrogości ani obcości. Istotnie przewartościowuje ich wzajemną relację, uwalnia ich od siebie, po to, żeby nadal mogli być – dla siebie, ale już nie wyłącznie dla siebie. Zapada w pamięć ten poetycki obraz budowania dystansu, wyzwalania się. Oto dwa fragmenty z wiersza Próba uzdrawiania:

Mamy to na fotografiach: Ty – skulony jak kłębek dymu, zawsze
pomiędzy zygzakiem uśmiechu a ciosem, jak żywy. Ja –
w granatowym mundurku, pod którym stygną płuca pełne igieł.
I dalej:
(...) Przynajmniej tyle na początek dla umarłego synka, który
uczestniczy w obrzędach tego miasta: mieszka i pracuje, powoli
przewraca sięw sobie. (...)
(...) Nazwij to, ponieważ lubisz od czasu do czasu
błysnąć tępym nożem, pogrozić opowiastką o niedobrym dziecku.

Na koniec jakiś zużyty obrazek: mężczyźni na grobach innych mężczyzn.

Wyjście w świat prowadzi ku odnalezieniu innych więzi: z kobietą, z przychodzącym dzieckiem. „Ja” liryczne tych wierszy określa się na nowo – jako kochanek, mąż, ojciec. W Rodowodach odnaleźć można zarówno subtelne erotyki:
Zabawa zaczyna się, kiedy jeszcze śpimy, kiedy prężą w nas grzbiety
niewyraźne tęcze. Nie otwieraj oczu, żeby nie zapeszyć. Jestem
twoją gwarancją gwiazdki z nieba lub czegoś w tym rodzaju –
nijakim i męskim. Łączę w sobie uroki podejrzanych proroctw
z pijaną opowiastką – zwykle coś o śmierci lub o odchodzeniu.
(Rośliny I)
jak i zapis drobnych codziennych zdarzeń, budujących relację między nim a nią, tworzących dom.
Księgę Imion, trzecią część tomu, wypełniają wiersze skupione na doświadczeniu rodzicielstwa. Celowo nie nazwałem tego stanu ojcostwem ani macierzyństwem, bowiem Zegadło przyjął intrygującą perspektywę spojrzenia na relację z dzieckiem jako doświadczenia nierozłącznie wspólnego: matki i ojca, przy zachowaniu tożsamości płci, jak w wierszu Piosenka:
Pozwól się ukołysać. Nie rób z tego sceny. Kolory płyną
przez nas jak morfina. Nic nie boli i tylko grudzień tłucze
na zmarzniętej ziemi echo ciemnych powrotów, suną cienie.
Nie bój się, jesteś bezpieczny i ciepły jak pacierz. (...)

Dość długo, cztery lata rodził się ten tom. Warto było czekać."