W marcu czy w kwietniu zaproszono mnie na czytanie wierszy do miasta F. w północnej Polsce: wielkie poniemieckie kamienice, rynek odnawiany z funduszy europejskich, w zameczku lokalne muzeum (kilka resztek gotyckich ołtarzy z okolicznych wiosek, trochę portretów wyszabrowanych z junkrowskich pałaców, parę pamiątek ofiarowanych przez mieszczańskie rody, które jakimś cudem nie wyjechały do Reichu). I właśnie tam, w długim korytarzu zawieszonym wedutami miasta F. w gwaszach, rytach i oleju, opowiedziano mi o dwóch miejscowych ekscentrykach. Pierwszy, Edward Pędzel, stworzył w swoim mieszkaniu muzeum Elizy Orzeszkowej. Na ścianach jakaś kserokopia portretu, obok "Historia życia" wypisana ozdobnym pismem na kartce bristolu, postarzonej kąpielą w herbacie i przypalaniem brzegów. Ale główną atrakcją muzeum Elizy Orzeszkowej w mieście F. są rękopisy. Kustosz Pędzel dzień w dzień zasiada do pulpitu i ręcznie przepisuje kolejne książki, artykuły i nowele. Przepisane, umieszcza w gablotach. Tam leżą. Drugi, inżynier Szczypko, jest kolekcjonerem wszystkiego (minerałów, żelazek, monet, metalowych bączków, maselnic) i samozwańczym kronikarzem miasta F. Kronika liczy sobie dwadzieścia cztery tomy oprawne w skórę z wytłoczonym na złoto herbem. W środku spisano wszystko, co wydarzyło się w F. przez ostatnie lata: wybory do rady, festyny, koncerty, wieczory poetyckie, wypadki, uroczyste otwarcia, zabójstwa, co ważniejsze kradzieże, małe kataklizmy (pęknięta rura, oberwanie się ozdobnego gzymsu z kamienicy na rynku, pożar mięsnego), śluby notabli. Wszystko, jeśli się da, okraszone wycinkami prasowymi, zdjęciami, podpisami gości i bohaterów wydarzeń. Inżynier Szczypko od dawna nie pracuje jako inżynier; kiedy stracił pracę, zrozumiał, że to znak od Opatrzności – nie może rozmieniać czasu na drobne kiedy opus magnum czeka. Utrzymuje go więc żona, Bronisława, drugi wpis w jego kronice. Przyjechała do F. jako studentka i zapragnęła zwiedzić wystawę minerałów z prywatnej kolekcji świeżo upieczonego inż. Szczypko. Wczoraj czytałem w mieście B., leżącym, w przeciwnej części Polski. Pokazano mi teatr, porządny, galicyjski, secesyjny teatr z kurtyną malowaną w Wiedniu i złoconymi stiukami. W foyer, obok lóż, na paradnych schodach i przy wejściu rozstawiono dekoracje, maleńkie pokoiki – wystawia się tam bowiem spektakl, w którym widz może wybrać jedną z postaci i iść za nią do jej alkówki, saloniku, pokoju, i tam wysłuchać historii: pani, pana, gościa, pokojówki. Całe miasto B. czeka na kolejne przedstawienia (a grają to bardzo rzadko, raz na pół roku) żeby poznać resztę historii. Niektórzy zdradzają obejrzaną już partię w zamian za opowiedzenie innej; są też tacy, którzy się krzywią na takie chodzenie na skróty. Ponoć warto iść za pokojówką, ona wie najwięcej. I wtedy po raz kolejny pomyślałem sobie, że tak właśnie będzie może wyglądał raj: wcielanie się w szczęśliwe, dokonane już życia innych ludzi. Z początku pewnie sławy: królowie, cesarze, hollywoodzkie gwiazdy. Ale podejrzewam, że z czasem, kiedy dusze zaczną zwierzać się sobie nawzajem z przedsięwziętych ekskursji, furorę zrobią życia takie jak Edwarda Pędzla czy inżyniera Szczypko: poświęcone wielkiej, szaleńczej misji w zgrabnych dekoracjach poniemieckiej kamienicy: muzeum Elizy Orzeszkowej, kronika miasta F.